Azot: Nedir ve nerede kullanılır?
Soluduğumuz havanın çoğunluğunun azot olduğunu biliyor muydunuz? Herkesin hayatta kalması için oksijene ihtiyacı vardır ancak hava %78 oranında azottan, yalnızca %21 oranında oksijenden ve çok az miktarda diğer gazdan oluşur. İnsan vücudu bu azotu kullanmasa da azot, çeşitli endüstriyel uygulamalarda son derece faydalıdır. Basitçe ifade etmek gerekirse bir üçüncü taraf tedarikçiden satın almak yerine kendi azotunuzu üretmenizi sağlayan sınırsız bir azot kaynağı mevcuttur. Tek gereken bir kompresör ve azot moleküllerini basınçlı hava içindeki oksijen moleküllerinden ayıran bir azot jeneratörüdür. Sonuç olarak gün boyu kullanılabilen, sınırsız, uygun maliyetli ve güvenli bir gaz kaynağı elde edilmiş olur.
Azot nedir?
Azot, öncelikle bir inert gazdır. Kokusuzdur, renksizdir ve yaşamak için gerekli değildir ancak bitkilerin yetişmesi açısından önemlidir ve gübrelerin temel katkı maddelerinden biridir. Kullanım alanı ise bahçeciliğin çok daha ötesindedir. Azot genellikle sıvı veya gaz formunda bulunur (katı azot elde etmek de mümkündür). Sıvı azot soğutucu olarak kullanılır; gıdaları ve tıbbi araştırmalardaki numuneleri hızla dondurma kapasitesine sahiptir ve aynı zamanda üreme teknolojilerinde de kullanılır. Bu açıklama ile birlikte burada azot gazından bahsedeceğiz.
Azot genellikle diğer gazlara maruz kaldığında son derece reaktif olan oksijenin aksine tepkimeye girmediği için yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Kimyasal yapısı sebebiyle azot atomlarının parçalanması ve diğer maddelerle reaksiyona girmesi için daha fazla enerji gerekir. Öte yandan oksijen molekülleri kolayca parçalanabilmesi oksijeni çok daha reaktif bir gaz yapar. Azot gazı ise bunun aksine, gereken yerlerde reaktif olmayan ortamlar elde etmeyi sağlar.
Azot genellikle diğer gazlara maruz kaldığında son derece reaktif olan oksijenin aksine tepkimeye girmediği için yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Kimyasal yapısı sebebiyle azot atomlarının parçalanması ve diğer maddelerle reaksiyona girmesi için daha fazla enerji gerekir. Öte yandan oksijen molekülleri kolayca parçalanabilmesi oksijeni çok daha reaktif bir gaz yapar. Azot gazı ise bunun aksine, gereken yerlerde reaktif olmayan ortamlar elde etmeyi sağlar.
Azot jeneratörleri – neredeyse tüm sektörlere fayda sunar
Azotun reaktif olmaması en büyük özelliğidir ve bu nedenle bu gaz, yavaş ve hızlı oksitlenmeyi önlemek için kullanılır. Elektronik endüstrisi bu kullanıma mükemmel bir örnektir çünkü devre kartlarının ve diğer küçük bileşenlerin üretimi sırasında korozyon şeklinde yavaş oksitlenme gerçekleşebilir. Yavaş oksitlenme, yiyecek-içecek endüstrisinde de görülür; bu alanlarda azot, son ürünü daha iyi korumak için havanın yerini değiştirmek veya yerini almak için kullanılır. Oksijen gerektirdiklerinden patlamalar ve yangınlar hızlı oksitlenmeye iyi birer örnektir. Azotun yardımıyla bir tankın içindeki oksijenin boşaltılması bu kazaların meydana gelme ihtimalini azaltır.
Kendi azotunuzu üretmek
Bir uygulama için azot kullanmak gerektiğinde bu gazı elde etmenin üç temel yolu vardır. Bunlardan ilki bir azot tankı kiralamak ve gazın teslim edilmesini sağlamaktır. İkinci yol, azotun yüksek basınçlı tüplerin içinde teslim edilmesidir. Üçüncü yol ise basınçlı hava kullanarak kendi azotunuzu üretmektir. Üçüncü taraf tedarikçilerle çalışmayı gerektirdiğinden azot satın almak veya kiralamak çok kullanışsız, verimsiz ve maliyetli olabilir. Bu sebeplerden ötürü birçok işletme kiralama yerine kendi azotunu üretmeyi tercih etmekte ve böylece belirli bir uygulama için gereken miktarı, saflığı ve basıncı kontrol edebilmektedir. Diğer avantajlar arasında şunlar sayılabilir: sabit fiyat, nakliye masrafı veya gecikme olmaması, kriyojenik depolamayla ilgili tehlikelerin olmaması, kaynama kayıplarından veya yüksek basınçlı tüpleri asla tamamen boşaltmadan iade etmekten kaynaklanan atık olmaması. İki tür azot jeneratörü vardır: membran azot jeneratörleri ve %99,999 ya da 10 PPM (milyondaki partikül sayısı) ve daha yüksek saflık seviyelerine ulaşmayı sağlayan PSA (Basınç Salınımlı Adsorpsiyon) azot jeneratörleri. İkinci jeneratör türü hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz.
Azot gazının pratik bazı uygulamaları nelerdir?
Azot bir inert gaz olduğu için birçok farklı sektörde çok çeşitli kullanımlar için uygundur. Farklı kullanımların farklı saflık seviyeleri gerektirebileceği unutulmamalıdır. Yiyecek-içecek endüstrileri veya ilaç sektörü gibi bazı uygulamalar için son derece saf azot gerekse de yangın önleme gibi diğer uygulamalarda gazın saflığının çok daha düşük olması gerekir.
Azot gazının tipik endüstriyel uygulamalarından bazılarına göz atın.
İlgili yazılar
Basınçlı Hava Nedir?
4 Ağustos, 2022
Basınçlı hava her yerdedir ama tam olarak nedir? Gelin sizi basınçlı hava dünyasıyla tanıştıralım ve bir kompresörün temel çalışma ilkelerini açıklayalım.
Basınçlı Hava Uygulamaları: Basınçlı hava nerede kullanılır?
5 Mayıs, 2023
Basınçlı hava her yerdedir. Peki ama tam olarak nerede kullanılır? Basınçlı havanın farklı kullanım alanlarını ve günlük yaşamımızı nasıl etkilediğini öğrenin.