De elektromotor

Om lucht om te zetten in perslucht hebt u vermogen nodig. Dit vermogen wordt door middel van elektriciteit geleverd door een elektromotor. De meest voorkomende elektromotor is een driefasen-kooiankerinductiemotor. Dit type motor wordt gebruikt in alle soorten industrieën. Het is stil en betrouwbaar en daarom een onderdeel van de meeste systemen, waaronder compressoren.

Het isolatiemateriaal in de motorwikkelingen is verdeeld in isolatieklassen volgens IEC 60085, een norm van de Internationale Elektrotechnische Commissie. Een letter die overeenkomt met een temperatuur, namelijk de bovengrens voor het isolatietoepassingsgebied, duidt elke klasse aan. Als de bovenste limiet gedurende een langere periode wordt overschreden met 10 °C, wordt de levensduur van de isolatie ongeveer met de helft verkort.

Beschermingsklassen volgens IEC 60034-5 geven aan hoe de motor wordt beschermd tegen aanraking en water. Ze worden aangeduid met de letters IP en twee cijfers. Het eerste cijfer staat voor de bescherming tegen aanraking en penetratie door een massief object, en het tweede cijfer staat voor de bescherming tegen water.

IP23 staat bijvoorbeeld voor: (2) bescherming tegen vaste objecten groter dan 12 mm (3) bescherming tegen directe waterstralen met een invalshoek tot 60° van de verticale as. IP 54: (5) bescherming tegen stof, (4) bescherming tegen spatwater vanuit alle richtingen. IP 55: (5) bescherming tegen stof, (5) bescherming tegen stralen water onder lage druk uit alle richtingen.

Koelmethoden volgens IEC 60034-6 geven aan hoe de motor wordt gekoeld. Dit wordt aangeduid met de letters IC gevolgd door een reeks cijfers die staan voor het type koeling (niet-geventileerd, zelfgeventileerd, geforceerde koeling) en de bedrijfsmodus van de koeling (interne koeling, oppervlaktekoeling, gesloten koelcircuit, vloeistofkoeling enz.).

De installatiemethode, volgens IEC 60034-7, geeft aan hoe de motor moet worden geïnstalleerd. Dit wordt aangeduid met de letters IM en vier cijfers. IM 1001 staat bijvoorbeeld voor: twee lagers, een as met een vrij tapeinde en een statorlichaam met poten. IM 3001: twee lagers, een as met een vrij tapeinde, een statorlichaam zonder poten en een grote flens met effen bevestigingsgaten.

Een driefasige elektromotor kan op twee manieren worden aangesloten: ster (Y) of driehoek (Δ). De wikkelingsfasen in een driefasenmotor zijn gemarkeerd U, V en W (U1-U2; V1-V2; W1-W2). In Amerikaanse normen wordt gesproken over T1, T2, T3, T4, T5, T6. Bij de steraansluiting (Y) worden de "uiteinden" van de motorwikkelingsfasen samengevoegd tot een nulpunt, dat eruitziet als een ster (Y).

Een fasespanning (fasespanning = netspanning/√3; bijvoorbeeld 400 V = 690/√3) ligt over de wikkelingen. De stroom Ih in richting het nulpunt wordt een fasestroom en bijgevolg stroomt er een fasestroom If = Ih door de wikkelingen. Bij de driehoekaansluiting (Δ) zijn de beginpunten en uiteinden verbonden tussen de verschillende fasen, die dan een driehoek (Δ) vormen. Daardoor is er een netspanning over de wikkelingen. De stroom Ih in de motor is de netstroom en deze wordt verdeeld tussen de wikkelingen zodat er een fasestroom van Ih/√3 = If doorheen gaat lopen.

Dezelfde motor kan worden aangesloten als een 690 V sterschakeling of 400 V driehoekschakeling. In beide gevallen is de spanning over de wikkelingen 400 V. De stroom naar de motor is lager bij een 690 V steraansluiting dan bij een 400 V driehoekaansluiting. De relatie tussen de stroomniveaus is √3. Op de motorplaat kan bijvoorbeeld 690/400 V zijn vermeld. Dit betekent dat de steraansluiting bestemd is voor de hogere spanning en de driehoekaansluiting voor de lagere. De stroom, die ook kan worden aangegeven op het plaatje, toont de lagere waarde voor de motor met steraansluiting en de hogere voor de motor met driehoekaansluiting.